ПЕНСИЯ ЁКИ НАФАҚА ❓
❓❗️Обуначидан савол:
📝 Ассалом алейкум. Менинг ёшим 56 да. 4 та фарзандим бор. Менинг биринчи фарзандим болаликдан ногирон. Хозирда рухий касал,муддатсиз 2 гурух ногирони берилган. Мен фарзандимни 16 ёшгача уйда тарбиялаганман. 16 ёшида болалар Мурувват уйига топширганман, хозирда эркаклар Мурувват уйида яшайди, ёши 35 да. Мен 4 йил институт да ўқиганман, умумий иш стажим 4 йил 7 ой чикди. Менга институтдаги давр сизнинг иш стажингизга қошилмайди дейишди, фарзандларим хам ишлаётган давримда туғилмагани учун меҳнат стажимга қошилмаслигини айтишди. Мен ногирон фарзандини 8 ёшгача тарбиялаган онага бериладиган нафака олишим мумкинми? Менга сизга бундай нафака хам берилмайди, чунки фарзандингизни давлат қарамоғига топширгансиз дейишди, меҳнат стажим хам пенсия хисоблаш учун етарли эмас экан. Шу ҳолат бойича консультация бероласизми? Жавобингиз учун олдиндан рахмат.
💡 Ўзбекистон Республикасининг “Фуқароларнинг давлат пенсия та’миноти тўғрисида”ги қонунига мувофиқ фуқаролар ёши бўйича пенсия олиш ҳуқуқига эга:
🔹 эркаклар — 60 ёшга тўлганда ва камида 25 йиллик иш стажига эга бўлиши керак;
🔹 аёллар — 55 ёшга тўлганда ва камида 20 йиллик иш стажига эга бўлиши керак.
📌 Пенсия тайинлаш учун етарли иш стажига эга боʻлмаган шахсларга ёшга доир пенсия тоʻланади. Пенсия иш стажига мутаносиб миқдорда тайинланади ва қуйидаги миқдорлардан кам боʻлиши мумкин эмас:
🔹ёшга доир пенсиялар учун — ёшга доир энг кам пенсиянинг 50 фоизидан;
🔹И гуруҳ ногиронларига ногиронлик пенсиялари учун — ёшга доир энг кам пенсиянинг 100 фоизидан;
🔹ИИ гуруҳ ногиронларига ногиронлик пенсиялари учун — ёшга доир энг кам пенсиянинг 75 фоизидан;
🔹оиланинг меҳнатга лаёқатсиз ҳар бир а’зосига боқувчисини ё‘қотганлик пенсияси учун — ёшга доир энг кам пенсиянинг 50 фоизидан;
🔹ҳам отаси, ҳам онасидан жудо бўлган (чин етим) ҳар бир болага боқувчисини ё‘қотганлик пенсияси учун — ёшга доир энг кам пенсиянинг 100 фоизидан.
📌 Агар сизда камида 7 йиллик иш тажрибангиз (7 йиллик фаол меҳнат фаолияти) боʻлса, тажрибага қуйидагилар киради:
🔹И гуруҳ ногирони ёки 18 ёшга тўлмаган ногирон болани, шунингдек, 80 ёшга тўлган, ташқаридан парваришга муҳтож кекса шахсни парвариш қилиш вақти (тиббий муассасага кўра);
🔹Олий та’лим муассасаларида, аспирантурада, стажёр-тадқиқотчи-абитуриентлар институтида, катта илмий ходим-абитуриентлар институтида, асосий докторантурада, докторантурада ва клиник ординатурада, шу жумладан хорижда кундузги та’лим вақти;
🔹 бола 3 ёшга тўлгунга қадар, лекин жами 6 йилдан кўп бўлмаган ҳолда уни парвариш қилиш учун таътилга кетган вақт.
📌 Уруш ногиронлари, болаликдан ногиронларнинг оналари, лилипутлар ва паканалар имтиёзли шартларда пенсия олиш ҳуқуқига эга.
Болаликдан ногирон бўлиб, уларни саккиз ёшга тўлгунга қадар тарбиялаган оналар, камида 20 йиллик иш стажига эга бўлиши керак. Пенсия тайинлашда ўгай фарзандлари, агар аёл уларни 8 ёшга тўлгунга қадар камида 5 йил тарбиялаган бўлса, ўз фарзандлари билан бирга ҳисобга олинади.
📌 Саволингизга жавоб: фақат 7 йил фаол ишлаган бўлсангиз, институтда ўқиш ва таълим вақти иш стажига киритилади. Шунингдек, сиз 8 ёшгача бўлган ногирон болани тарбиялаган она учун пенсия ҳам ололмайсиз, чунки бу 20 йиллик иш тажрибасини талаб қилади.
Сиз ёшга доир нафақа олиш ҳуқуқига эгасиз. Ёшга доир нафақа иш тажрибасига эга бўлмаган шахсларга тайинланади.
📌 Ёшга доир нафақа тайинланади:
🔹 эркакларга — 65 ёшга етганларида;
🔹 аёлларга — 60 ёшга етганларида;
🔹 болаликдан ногиронлиги бўлган фарзанди бор (бўлган) оналарга — 55 ёшга етганларида тайинланади.
📌 Болаликдан ногиронлиги бўлган фарзанди бор (бўлган) оналарга ёшга доир нафақа фарзанди ногиронлиги бўлган деб э’тироф этилганлиги тўғрисида Тиббий — ижтимоий эксперт комиссиясининг (кейинги ўринларда — ТИЕК) ногиронлик тўғрисидаги ма’лумотномаси билан тасдиқланган тақдирда тайинланади. Бунда нафақа миқдори пенсия тайинлаш учун зарур бўлган иш стажига эга бўлмаган шахслар ва меҳнатга лаёқатсиз фуқароларнинг нафақаси миқдорида белгиланади.
✅ Манбалар:
— Ўзбекистон Республикасининг “Фуқароларнинг давлат пенсия та’миноти тўғрисида”ги қонуни.
— Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Қарори “Фуқароларнинг давлат пенсия та’миноти тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига ҳамда Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат Кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини амалга ошириш учун зарур бўлган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни тасдиқлаш ҳақида.
